Chống sét lan truyền
Chống sét lan truyền
Một tia sét đánh cách công trình hàng trăm mét đến hàng nghìn mét cũng đủ tạo ra xung điện áp lan truyền chạy dọc theo đường dây điện, mạng viễn thông hay camera. Chỉ trong tích tắc, toàn bộ tủ điện (tivi, tủ lạnh, điều hòa, máy tính…), PLC, server, inverter solar có thể bị phá hỏng, gây cháy nổ và gián đoạn vận hành. Đó là lý do vì sao chống sét lan truyền (SPD) được coi là “lá chắn thứ hai” bắt buộc, song hành cùng chống sét trực tiếp , để bảo vệ toàn diện hệ thống điện – điện tử.
1. Sét lan truyền là gì?
Sét lan truyền (Surge) là hiện tượng quá áp thoáng qua xuất hiện trong hệ thống điện và tín hiệu, khi có sét đánh trực tiếp gần công trình hoặc cảm ứng điện từ trong khí quyển. Dòng xung này không đánh thẳng vào công trình, nhưng lại lan truyền theo đường dây dẫn như:
- Nguồn điện AC/DC: lưới điện, tủ phân phối, UPS, inverter.
- Tín hiệu điều khiển – dữ liệu – mạng: RS485, Ethernet, Modbus, PLC, SCADA.
- Đường viễn thông và truyền hình: cáp đồng trục, tổng đài, camera giám sát.
2. Tác hại thực tế của sét lan truyền
Sét lan truyền nguy hiểm ở chỗ nó không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng hậu quả thì khôn lường:
- Phá hỏng thiết bị điện tử nhạy cảm: Mainboard máy tính, bộ nguồn server, bo mạch PLC, biến tần, camera… có thể cháy nổ chỉ vì một xung quá áp vài micro giây.
- Mất dữ liệu, gián đoạn vận hành: Khi hệ thống server, trung tâm dữ liệu hoặc dây chuyền sản xuất bị dừng đột ngột, doanh nghiệp phải gánh chịu thiệt hại khổng lồ.
- Nguy cơ cháy nổ tủ điện ngầm: Xung sét lan truyền có thể gây hồ quang trong tủ điện, làm chập cháy dây dẫn, nổ Aptomat, đe dọa an toàn cả công trình.
- Không được bảo hiểm bồi thường: Nhiều công ty bảo hiểm từ chối trách nhiệm nếu công trình không có hồ sơ lắp đặt SPD đạt chuẩn IEC 61643-11.
- Chính vì vậy, thiết bị chống sét lan truyền (SPD) trở thành “lá chắn” bắt buộc trong mọi công trình hiện đại.
3. Thiết bị chống sét lan truyền (SPD) là gì?
SPD (Surge Protective Device) là thiết bị bảo vệ chuyên dụng, có chức năng:
- Hấp thụ và triệt tiêu xung quá áp (surge) ngay khi vừa xuất hiện trên đường dây;
- Ngăn chặn quá áp xâm nhập vào hệ thống điện và tín hiệu, bảo vệ an toàn cho thiết bị phía sau;
- Duy trì sự ổn định vận hành cho toàn bộ hệ thống điện – điện tử, đặc biệt là các thiết bị nhạy cảm như PLC, biến tần, server, camera, inverter…
Vị trí lắp đặt phổ biến của SPD
- Tủ điện nguồn AC: tủ điện tổng, tủ phân phối, tủ điều khiển;
- Hệ thống tín hiệu – dữ liệu: các cổng RS485, Ethernet, mạng LAN, camera IP, thiết bị viễn thông;
- Nguồn DC chuyên dụng: tủ điện năng lượng mặt trời (PV DC/AC), UPS, đèn LED công suất lớn.
-> SPD chính là lá chắn thứ hai sau kim thu sét trực tiếp, đảm bảo công trình được bảo vệ toàn diện cả bên ngoài lẫn bên trong hệ thống điện.
4. Cấu trúc hệ thống chống sét lan truyền
Một hệ thống chống sét lan truyền hiệu quả cần được thiết kế đồng bộ và phân cấp, tuân thủ tiêu chuẩn IEC 61643-11 / IEC 61643-21. Các thành phần chính gồm:
a. SPD nguồn điện AC
- Type 1: lắp tại tủ điện tổng, bảo vệ chống xung sét trực tiếp (dạng sóng 10/350 µs);
- Type 2: lắp tại tủ phân phối, bảo vệ chống sét lan truyền gián tiếp (dạng sóng 8/20 µs);
- Type 3: lắp gần thiết bị nhạy cảm (máy tính, server, thiết bị y tế…), bảo vệ ở mức cuối;
b. SPD tín hiệu – dữ liệu – mạng
- Dùng cho hệ thống camera, PLC, cảm biến, switch, router, modem viễn thông;
- Bảo vệ các đường truyền tín hiệu: RS485, RS232, Ethernet, LAN, cáp đồng trục (CCTV);
- Yêu cầu điện trở tiếp địa nghiêm ngặt: ≤ 1Ω để thiết bị chống sét tín hiệu SPD hoạt động hiệu quả;
c. SPD nguồn DC (Solar, UPS, LED)
- Chuyên dụng cho hệ thống điện mặt trời (PV DC/AC), UPS, đèn LED công nghiệp;
- Bảo vệ inverter, bộ điều khiển sạc, tủ ATS khỏi xung sét lan truyền trên đường DC;
Nguyên tắc quan trọng: tất cả SPD phải được kết nối với hệ thống tiếp địa đạt chuẩn (≤ 4Ω cho nguồn, ≤ 1Ω cho tín hiệu). Nếu không có tiếp địa tốt, SPD sẽ mất tác dụng hoàn toàn.
5. Ứng dụng chống sét lan truyền
Thiết bị SPD không chỉ bảo vệ công trình khỏi sự cố quá áp, mà còn là yếu tố bắt buộc trong nhiều lĩnh vực:
- Nhà máy – khu công nghiệp: Bảo vệ PLC, biến tần, cảm biến, robot tự động, tủ điều khiển sản xuất khỏi hỏng hóc do xung sét
- Tòa nhà văn phòng – trung tâm thương mại – khách sạn: Ngăn chặn sự cố cho thang máy, hệ thống quản lý tòa nhà (BMS), trung tâm dữ liệu (Data Center), phòng server.
- Hệ thống viễn thông – an ninh: Đảm bảo an toàn cho switch mạng, camera giám sát, tổng đài điện thoại, server viễn thông, hạn chế gián đoạn dịch vụ.
- Điện mặt trời & năng lượng tái tạo: Bảo vệ inverter, tủ DC/AC, tủ ATS, bộ điều khiển sạc, tránh gián đoạn phát điện.
- Bệnh viện & trung tâm điều hành: Thiết bị chống sét SPD là giải pháp bắt buộc để bảo vệ thiết bị y tế, máy chủ dữ liệu, hệ thống giám sát điều hành – nơi yêu cầu hoạt động liên tục 24/7.
 |  |
 |  |
6. Xu hướng SPD trong 5–10 năm tới – Chống sét lan truyền
Trong thập kỷ tới, thiết bị chống sét lan truyền (SPD) sẽ không chỉ dừng ở chức năng bảo vệ quá áp, mà còn trở thành một phần của hệ thống an toàn điện thông minh – kết nối – liên tục. Những xu hướng nổi bật gồm:
a. SPD tích hợp IoT giám sát
- Ghi nhận số lần xung sét, dòng điện quá áp;
- Cảnh báo tình trạng hoạt động SPD theo thời gian thực;
- Gửi dữ liệu trực tiếp về hệ thống quản lý tòa nhà (BMS) hoặc ứng dụng giám sát từ xa.
b. SPD thay nóng (Hot-swap SPD)
- Cho phép thay thế module SPD mà không cần ngắt điện toàn hệ thống;
- Giúp duy trì vận hành liên tục 24/7, đặc biệt quan trọng cho nhà máy, trung tâm dữ liệu, bệnh viện;
c. SPD ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI)
- Phân tích dữ liệu xung điện, tần suất sự cố;
- Cảnh báo sớm nguy cơ hỏng hóc và đề xuất thời điểm thay thế tối ưu;
- Giúp chủ động bảo trì, tránh ngừng hoạt động đột ngột;
d. SPD đa chức năng
- Kết hợp chống sét + lọc nhiễu + lọc xung điện công nghiệp;
- Tích hợp cầu dao tự động ngắt mạch khi SPD hỏng, tránh sự cố lan rộng;
7. Tân Tiến – Giải pháp chống sét lan truyền toàn diện
Với hơn 12 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chống sét và an toàn điện, Công nghệ Tân Tiến cung cấp giải pháp chống sét lan truyền đồng bộ – đạt chuẩn quốc tế – bàn giao nghiệm thu đầy đủ.
- Tư vấn & thiết kế hệ thống chống sét lan truyền: theo tiêu chuẩn IEC 61643-11, IEC 61643-21, UL 1449, đảm bảo phù hợp từng loại công trình;
- Cung cấp thiết bị chống sét chính hãng: SPD nguồn & tín hiệu từ các thương hiệu uy tín như LPI (Úc), OBO (Đức), MD-Aiditec (Tây Ban Nha);
- Thi công chống sét & kiểm định tiếp địa: đo điện trở chuyên sâu, đảm bảo < 4Ω cho nguồn, < 1Ω cho tín hiệu;
- Nghiệm thu & hồ sơ kỹ thuật: đầy đủ CO/CQ, biên bản đo kiểm, đáp ứng yêu cầu PCCC & bảo hiểm công trình;
- Bảo trì chống sét & thay thế định kỳ: theo dõi tuổi thọ SPD, thay mới kịp thời để duy trì hệ thống an toàn – ổn định.
Giải pháp chống sét lan truyền của Tân Tiến không chỉ bảo vệ thiết bị điện tử, mà còn tích hợp công nghệ giám sát hiện đại, giúp công trình vận hành an toàn – liên tục – thông minh trong nhiều thập kỷ tới.
Liên hệ tư vấn
Hotline: 0242 2626 777 – 0901 73 37 37
Chống sét lan truyền
